Dział Archeologii

 Dział Archeologii w Muzeum Miejskim „Sztygarka” powstał w 2002 roku.
W zbiorach Działu Archeologii znajdują się zabytki pozyskane podczas badań archeologicznych w Dąbrowie Górniczej – Łośniu. Materiały archeologiczne związane są z wczesnośredniowieczną osadą produkcyjną, zajmującą się wytopem ołowiu i srebra. Najciekawsze zabytki są pokazane na wystawie poświęconej dziejom przemysłu w Dąbrowie Górniczej.
Badania archeologiczne prowadzono w Dąbrowie Górniczej – Łośniu na dwóch stanowiskach archeologicznych. Dzięki nim udało się przesunąć wiek powstania osady, znanej dopiero od XV wieku, o cztery stulecia wstecz.
Na pierwszym z badanych w 1998 r. stanowisk, oznaczonym jako nr 2, obok ułamków naczyń odkryto ponad 150 fragmentów dysz związanych z wytopem ołowiu, co potwierdziły znaleziska kilkudziesięciu kilogramów grudek żużla ołowianego, kilku fragmentów wytopionego ołowiu oraz gotowych wyrobów ołowianych. Stwierdzono występowanie na tym stanowisku silnie zniszczonego pieca do wytopu srebra i ołowiu.
Najciekawsze wyniki dały jednak badania rozpoczęte w sezonie 2002, skoncentrowane na stanowisku nr 8. W tym to miejscu odkryto całą hutę, pochodzącą z XI i XII w. Daty radiowęglowe wskazują na przedział czasowy istnienia stanowiska pomiędzy rokiem 1039 a 1211. Możemy stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem, że łosieńska huta została zniszczona w latach 60. XII w.

Zabytki pozyskane podczas badań można podzielić na kilka kategorii. Są to:

1. Zabytki związane z procesem wytopu srebra i ołowiu.
Chodzi tutaj o żużle tlenki i surowe wytopki ołowiu, a także srebra. Wsad jednego z pieców hutniczych, w którym nie dokończono procesu wytopu zawierał około 200 kg związków ołowiu.

2. Wyroby ołowiane, w tym przede wszystkim ciężarki.
Odnaleziono również trzy odważniki żelazne w koszulkach z brązu. Występowanie tej kategorii zabytków wskazuje na handlowy aspekt istnienia osady hutniczej. Przedmiotem handlu najpewniej było srebro i ołów.

3. Ozdoby.
W tym wypadku chodzi o kabłączki skroniowe wykonane z brązu, brązu powlekanego srebrem oraz ołowiu.

4. Zabytki związane z codziennym życiem położonej obok huty osady, m in.  przęśliki tkackie.
Po latach badań uzyskano ogromną ilość materiału ceramicznego. Wśród ceramiki wyróżniają się fragmenty naczyń pokrytych oliwkową glazurą.
Wśród ceramiki na uwagę zasługuje fakt występowania w jednym zwartym zespole bardzo dużej różnorodności typologicznej. Zarówno wylewy naczyń i ich ornamentyka – linie, linie faliste, jodełka, skośne nacięcia, radełko, ślady paznokci – wykazują wielką zmienność. Występują m. in. typy naczyń nawiązujące do ceramiki z wieku XI i XII. Ceramika, w swojej masie, składa się z naczyń obtaczanych. Kilka fragmentów wylewów posiada ornament falisty albo po obu stronach, albo tylko po wewnętrznej stronie. Zdarzyły się fragmenty ceramiki z ornamentem na samym wylewie.  Ponadto, na wielu fragmentach przydennych występują ślady ugniatania, łączenia wałeczków gliny, obmazywania i dołączania den.

Kontakt:

Dariusz Rozmus e-mail:  drozmus@muzeum-dabrowa.pl tel. 603679292
Joanna Tokaj e-mail:  jtokaj@muzeum-dabrowa.pl